I. Thuốc với trẻ nhỏ
1. Đặc điểm sinh lý của trẻ nhỏ:
· Chức năng lọc của thận chưa hoàn chỉnh
· Thiếu một số men chuyển hoá
· Mức độ nhậy cảm của các cơ quan đích khác nhau
· Hệ thống giải độc chưa hoàn chỉnh làm quá trình thải trừ diễn ra chậm
2. Khi dùng thuốc cho trẻ nhỏ
· Cần thực hiện những biện pháp chăm sóc đặc biệt khi cho trẻ sơ sinh dùng thuốc
· Cần thận trọng khi tính liều dùng
· Liều ở trẻ nhỏ tính theo mg/kg cân có thể cao hơn ở người lớn, do trẻ có tốc độ chuyển hoá cao hơn
· Tránh tiêm bắp gây đau cho trẻ, ưu tiên đường tiêm tĩnh mạch
· Khi cần bù nước điện giải, nếu dùng Oresol thì phải pha đủ theo đúng hướng dẫn
· Không dùng dầu xoa, cao xoa phòng suy hô hấp.
· Không dùng naphazoline để nhỏ mũi cho trẻ sơ sinh, trẻ em
II. Thuốc với bà mẹ cho con bú
v Những vấn đề liên quan:
Một số thuốc có thể gây nhiễm độc cho trẻ: ergotamin, iod…
Một số thuốc giảm tiết sữa , ví dụ: estrogen…
Một số thuốc ức chế phản xạ bú của trẻ: phenobarbital
Một số thuốc trong sữa mẹ có thể gây nhậy cảm cao ở trẻ
v Nguyên tắc khi sử dụng :
· Cần tránh dùng những thuốc có nồng độ đáng kể trong sữa mẹ và gây nhiễm độc cho trẻ
· Chỉ dùng những loại thuốc quan trọng cần thiết cho mẹ.
· Nên dùng liều nhỏ nhất mà có tác dụng.
· Khuyến khích nuôi con bằng sữa mẹ bất cứ khi nào có thể.
· Những thuốc cần tránh khi dùng: Rượu, thuốc chống ung thư, thuốc nhóm ergtamin, thuốc tránh thai đường uống, phenobarbital, nhóm quinolon.
III Thuốc với phụ nữ có thai
* Những vấn đề liên quan :
· Thuốc có thể gây hại cho bào thai tại bất kỳ một thời điểm nào trong thai kỳ
· Trong 3 tháng đầu thhuốc có thể gây dị tật bẩm sinh. Nguy cơ dị tật bẩm sinh lớn nhất từ tuần thứ 3 đến tuần thứ 11 của thai kỳ.
· Trong 3 tháng giữa và 3 tháng cuối, một số loại thuốc có thể gây ảnh hưởng xấu đến sự phát triển chức năng của bào thai hoặc gây nhiễm độc mô thai
· Một số dùng ngay trước hoặc trong khi sinh có thể gây tác dụng có hại cho việc sinh hoặc cho trẻ sau khi sinh
* Nguyên tắc khi sử dụng
· chỉ kê đơn thuốc trong thai kỳ nếu lợi ích của người mẹ lớn hơn nguy cơ cho thai nhi
· Tránh dùng tất cả các loại thuốc nếu có thể trong 3 tháng đầu mang thai
· Nên dùng các loại thuốc được phép sử dụng rộng rãi trong thai kỳ và có hiệu quả an toàn ,không dùng những loại thuốc mới và chưa qua dùng thử nghiệm.
· Nên dùng với liều thấp nhất có tác dụng
· Thận trọng khi dùng:kháng sinh quinolon, co-trimoxazol , tetracyclin, cloramphenycol, thuốc chống ung thư, thuốc chẹn bêta, chống viêm không steroid, nicotin,nhóm statin
VI. Thuốc với người cao tuổi
* Những vấn đề liên quan:
· Người cao tuổi phải dùng nhiều loại thuốc khác nhau để điều trị các bệnh lý của mình. Điều này sẽ làm tăng nguy cơ tương tác thuhốc và phản ứng có hại của thuốc
· Người cao tuổi thường gặp khó khăn khi nuốt thuốc viên. Trong trường hợp thuốc còn giữ lại ở khoang miệng có thể gây loét miệng , vì vậy cần lưu ý đến lượng nước uống thuốc
· Phải thận trọng khi dùng các loại thuốc giảm đau có Opi, thuốc an thần dẫn chất benzodiazepin và thuốc điều trị Parkingson
· Có sự giảm chức năng lọc ở thận, nồng độ thuốc ở tổ chức thường tăng 50 %
· Nguy cơ chảy máu do dùng các thuốc chống viêm không có steroid thường hay gặp hơn ở người cao tuổi hơn và thuờng là nguyên nhân gây ra những hậu quả nghiêm trọng hoặc tử vong
* Nguyên tắc khi sử dụng
· Thông thường liều dùng của người cao tuổi phải thấp hơn so với người trẻ tuổi, nên bắt đầu bằng 50% liều dành cho người trưởng thành
· Theo dõi thường xuyên đề phòng phải dừng hoặc giảm liều
· Hạn chế dùng trên 3 loại thuốc, đưa vào quá 2 lần trong 1 ngày
· Thận trọng khi dùng: Thuốc chống viêm không steroid , thuốc có khả năng gây suy tuỷ xương , thuốc điều trị Parkingson, cao huyết áp, thuốc chống đông máu.
(Sở y tế Hà nội- Chương trình sử dụng thuốc hợp lý an toàn)