Vậy lượng TPCN/TPBVSK có đủ để phục vụ nhu cầu của người tiêu dùng hay không? Xung quanh vấn đề này, phóng viên (PV) báo Sức khỏe & Đời sống đã có cuộc trao đổi với PGS.TS. Nguyễn Thanh Phong, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (ATTP) Bộ Y tế.

Ông Nguyễn Thanh Phong.

PV: Có thể hình dung như thế nào về thị trường sản xuất TPCN/TPBVSK ở nước hiện nay, thưa Cục trưởng?

Cục trưởng Nguyễn Thanh Phong: TPCN/TPBVSK là một loại sản phẩm mới cả ở Việt Nam và thế giới, nằm giao thoa giữa thuốc và thực phẩm thông thường. Theo thống kê chưa đầy đủ, ở nước ta hiện có khoảng 4.000 cơ sở sản xuất TPCN/TPBVSK. Bên cạnh nhiều đơn vị sản xuất/kinh doanh TPCN/TPBVSK luôn thực hiện theo đúng quy định, thì trong thực tiễn vẫn xảy ra những doanh nghiệp chưa nghiêm túc, vì lợi nhuận lừa dối người tiêu dùng, lừa cả người bị trọng bệnh.

Vì thế, để siết chặt quản lý lĩnh vực này, ngày 2/2/2018, Chính phủ ban hành Nghị định số 15 hướng dẫn chi tiết thi hành Luật ATTP thay thế cho Nghị định 38 trước đây. Trong Nghị định mới này có một nội dung quy định về việc, từ ngày 1/7/2019, tất cả các cơ sở sản xuất TPBVSK phải đạt tiêu chuẩn GMP.

PV: Theo Cục trưởng, vì sao phải có tiêu chuẩn GMP trong sản xuất TPCN/TPBVSK?

Cục trưởng Nguyễn Thanh Phong: Trước đây, chúng ta chưa có quy định riêng về tiêu chuẩn sản xuất đối với các cơ sở sản xuất TPCN/TPBVSK mà vẫn quy định điều kiện sản xuất chung với tất cả các cơ sở sản xuất thực phẩm nói chung. Thực tế qua kiểm tra, rất nhiều doanh nghiệp hiện đã đạt được tiêu chuẩn GMP nhưng cũng còn rất nhiều doanh nghiệp chưa đạt tiêu chuẩn này.

Nếu kéo dài tình trạng như vậy, sẽ gây mất bình đẳng trong sản xuất kinh doanh và nhất là ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng. Bởi trong khi những cơ sở muốn đạt GMP phải đầu tư rất lớn thì nhiều cơ sở chỉ cần thuê một căn hộ, một nhà xưởng lụp xụp, trang bị một vài thiết bị đóng gói… là đã sản xuất TPCN/TPBVSK và đưa sản phẩm ra thị trường, người tiêu dùng không biết đâu mà lần.

Tuy nhiên nếu chúng ta áp dụng đúng theo các tiêu chuẩn GMP thì ước tính số lượng cơ sở đủ điều kiện chỉ vào khoảng trên dưới 300 cơ sở trên tổng số khoảng 4.000 cơ sở trong cả nước. Với những cơ sở này, theo lộ trình thực hiện GMP đã được đề ra, nếu sau 1/7/2019 mà vẫn không đạt tiêu chuẩn GMP, không được cấp chứng nhận GMP thì sẽ không được phép tiếp tục sản xuất.

PV:Xin Cục trưởng cho biết các tiêu chí phải đảm bảo để một nhà máy đạt GMP về sản xuất TPCN/TPBVSK?

Cục trưởng Nguyễn Thanh Phong: Yêu cầu để được đạt chứng chỉ GMP đối với sản xuất TPCN/TPBVSK không khác gì GMP đối với cơ sở sản xuất thuốc. Điều đầu tiên là cơ sở vật chất, từ nhà xưởng, hệ thống thông khí đến hệ thống bảo vệ phải cách biệt với môi trường ô nhiễm…

Thứ hai là yếu tố về con người, trong đó người chủ doanh nghiệp hoặc cán bộ phụ trách sản xuất của cơ sở sản xuất TPCN/TPBVSK đạt GMP tối thiểu phải có bằng đại học trong lĩnh vực chuyên ngành mà cơ sở sản xuất (khắc phục tình trạng hiện nay, nhiều chủ cơ sở sản xuất TPCN không có kiến thức về y, dược, dinh dưỡng).

Điểm nữa là quy định về hệ thống hồ sơ, sổ sách rất chặt chẽ, nhất là kiểm soát chặt nguyên liệu đầu vào. Cùng đó, hệ thống kiểm nghiệm cũng phải đạt yêu cầu…

PV: Vậy theo ông sau ngày 1/7/2019 khả năng hơn 3.000 cơ sở đang sản xuất thực phẩm chức năng sẽ phải đóng cửa vì không đạt tiêu chuẩn GMP liệu có gây ra xáo trộn đến thị trường TPCN/TPBVSK ở nước ta?

Cục trưởng Nguyễn Thanh Phong: Chúng ta không lo thiếu TPCN/TPBVSK mà chỉ lo làm sao có đủ thực phẩm chức năng tốt, đảm bảo chất lượng và loại bớt các sản phẩm được sản xuất bởi các cơ sở không đảm bảo chất lượng, điều kiện quy định.

Vấn đề nữa cần phải nói đến là, sau khi được cấp chứng nhận GMP, công suất sản xuất của các cơ sở sản xuất TPCN/TPBVSK chắc chắn sẽ tăng lên rất nhiều. Bởi hiện nay, chính các cơ sở này tuy được đầu tư lớn, dây chuyền hiện đại nhưng cũng chưa sản xuất hết công suất bởi chịu sự cạnh tranh không bình đẳng từ các cơ sở nhỏ lẻ, không đạt tiêu chí GMP. Với những cơ sở không đạt tiêu chuẩn GMP sẽ không được sản xuất nữa. Khi đó các sản phẩm của các cơ sở này nếu còn có nhu cầu của thị trường, còn nhu cầu sản xuất thì có thể đưa vào các nhà máy được chứng nhận GMP để sản xuất. Khi đó lượng sản phẩm sẽ tăng lên và quan trọng nhất là được kiểm soát chất lượng chặt chẽ.

Cục ATTP hỗ trợ tối đa các   doanh nghiệp trong việc hoàn thiện hồ sơ để thẩm định đạt tiêu chuẩn GMP trong sản xuất TPCN/TPBVSK. Chúng ta có nhiều cơ sở sản xuất TPCN/TPBVSK tốt thì sẽ có nhiều sản phẩm tốt phục vụ người tiêu dùng và cũng sẽ làm loại bỏ dần những sản phẩm kém chất lượng, không đảm bảo an toàn…