Quinolon là một kháng sinh tổng hợp được sử dụng trong điều trị các bệnh nhiễm khuẩn như nhiễm khuẩn tiết niệu, đường ruột, sinh dục, tai mũi họng, nhiễm khuẩn da. Người ta phân chia quinolon dựa vào đặc tính dược lý và thời gian phát hiện gồm quinolon thế hệ 1 (bao gồm các dẫn chất không gắn fluor), thế hệ 2 (hay còn gọi là fluoroquinolon (FQ), thế hệ 3 (bao gồm gatifloxacin, levofloxacin, moxifloxacin và sparfloxacin) và quinolon thế hệ 4 (bao gồm trovafloxacin, alatrofloxacin).

Quinolon có hoạt tính kháng khuẩn mạnh nhưng cũng có nhiều tác dụng không mong muốn.

Ưu điểm của quinolon là phổ kháng khuẩn rộng và hoạt tính kháng khuẩn mạnh (đặc biệt là quinolon thế hệ 2) nhưng quinolon cũng có những tác dụng không mong muốn trong quá trình điều trị. Viêm gân liên quan đến quinolon là tác dụng không mong muốn hiếm gặp nhưng có thể gây hậu quả nghiêm trọng (như đứt gân Achille). Do đó, nếu xuất hiện dấu hiệu ban đầu như đau hoặc sưng ở gân, người bệnh cần đi khám bác sĩ ngay lập tức. Các tác dụng này có thể xảy ra sớm nhất là 48 giờ đầu tiên sau khi sử dụng và lên đến vài tháng sau khi ngừng điều trị và có thể xảy ra sau một liều duy nhất. Quinolon có thể gây chán ăn, buồn nôn, nôn, khó tiêu, đầy bụng, tiêu chảy. Khi dùng quinolon cũng có thể xuất hiện các triệu chứng rối loạn thần kinh cảm giác và vận động ngoại vi ngay sau khi sử dụng như cảm giác đau dữ dội, ngứa hay tê liệt, đặc biệt là ở tay hoặc chân. Quinolon có khả năng kéo dài khoảng QT (là thời gian từ khi bắt đầu sóng Q đến cuối sóng T) gây rối loạn nhịp tim. Với da, hiếm gặp tác dụng phụ hơn nhưng cần chú ý cảm quang của thuốc như bỏng nắng gây độc từ vừa đến nặng, đặc biệt với các quinolon: lomefloxacin, fleroxacin, sparfloxacin, emoxacin, pefloxacin (gây tích tụ nồng độ cao trong da gây độc do ánh sáng).

Ngoài ra, quinolon còn gây một số tác dụng không mong muốn khác (có thể đặc trưng với một số quinolon nhất định) như co giật, biểu hiện tâm thần kinh hiếm gặp (như tự tử), ban mụn nước nặng trên da, trầm trọng thêm bệnh nhược cơ, tác dụng trên gan, rối loạn đường huyết, phản ứng tan máu trong trường hợp thiếu glucose-6-phosphat dehydrogenase (G6PD) hoặc rối loạn thị lực.

Cơ quan quản lý dược phẩm Pháp (ANSM) khuyến cáo, trong mọi trường hợp sử dụng quinolon có gặp phải các biểu hiện không mong muốn về tiêu hóa, tim mạch, da, viêm gân như trên thì không nên tự ý ngừng dùng thuốc mà cần lập tức đến gặp bác sĩ điều trị để được tư vấn và có biện pháp xử trí thích hợp.

Nguyễn Bảo Châu